Nhắc đến Quy Nhơn, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến biển xanh, cát trắng, những di tích Chăm Pa và nền ẩm thực phong phú. Nhưng ẩn sâu trong nếp sống thường nhật của vùng đất võ này còn có những làng nghề truyền thống lưu giữ hồn quê và giá trị văn hóa đặc trưng. Trong số đó, Làng nón ngựa Phú Gia ở xã Cát Tường, huyện Phù Cát, được xem là biểu tượng vừa mang tính nghệ thuật, vừa phản ánh tinh thần bền bỉ, khéo léo của người dân Bình Định.
Làng nón ngựa Phú Gia – Di sản sống giữa lòng đất võ
Làng nón ngựa Phú Gia đã tồn tại hàng trăm năm, nổi tiếng với loại nón ngựa tinh xảo, bền đẹp và gắn liền với hình ảnh người dân Bình Định trong những dịp lễ hội, sự kiện văn hóa. Khác với những chiếc nón lá thông thường, nón ngựa Phú Gia có cấu trúc chắc chắn hơn, được may bằng loại lá đặc biệt, có độ bóng và chống thấm tốt.
Tên gọi “nón ngựa” xuất phát từ việc sản phẩm ban đầu được thiết kế để các kỵ sĩ đội khi cưỡi ngựa dưới nắng gió miền Trung. Theo thời gian, chiếc nón này không chỉ là vật dụng che nắng mà còn là món quà lưu niệm, quà tặng mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương.
Quy trình làm nón – Kết tinh từ sự khéo léo và kiên nhẫn
Để hoàn thành một chiếc nón ngựa Phú Gia, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự kiên nhẫn và đôi bàn tay khéo léo:
-
Chọn nguyên liệu: Lá nón được lấy từ cây lá ngựa hoặc lá kè, phơi nắng đúng thời gian để đảm bảo độ dẻo và màu đẹp.
-
Tạo khung nón: Khung được làm từ tre già, vót tròn, ghép khéo léo thành từng vành.
-
May lá vào khung: Người thợ dùng sợi chỉ cước hoặc chỉ dù, khâu từng đường tỉ mỉ sao cho lá ôm sát vành, không để hở.
-
Trang trí và hoàn thiện: Một số chiếc nón còn được thêu hoa văn, chữ hoặc hình ảnh mang ý nghĩa văn hóa Bình Định.
Quy trình này có thể kéo dài vài ngày đến cả tuần, tùy vào mức độ tinh xảo của sản phẩm.
Làng nón ngựa Phú Gia trong đời sống văn hóa Quy Nhơn
Không chỉ là một sản phẩm thủ công mỹ nghệ, Làng nón ngựa Phú Gia còn là điểm nhấn trong bức tranh các làng văn hóa Quy Nhơn. Mỗi dịp lễ hội Tây Sơn hoặc các sự kiện quảng bá du lịch, hình ảnh chiếc nón ngựa xuất hiện như một biểu tượng của tinh thần đất võ – mạnh mẽ nhưng vẫn tinh tế.
Người dân Phú Gia luôn tự hào vì nghề làm nón không chỉ đem lại thu nhập, mà còn giúp lưu giữ những giá trị truyền thống. Nhiều gia đình vẫn giữ nghề qua nhiều thế hệ, truyền lại bí quyết làm nón cho con cháu.
Du lịch trải nghiệm – Đến Làng nón ngựa Phú Gia để “tận mắt tận tay”
Ngày nay, Làng nón ngựa Phú Gia đã trở thành một điểm đến du lịch trải nghiệm hấp dẫn. Du khách khi đến đây không chỉ được ngắm nhìn những chiếc nón hoàn thiện mà còn có thể:
-
Tận tay tham gia một số công đoạn làm nón dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân.
-
Tìm hiểu câu chuyện lịch sử và ý nghĩa văn hóa của nón ngựa.
-
Mua những chiếc nón làm quà lưu niệm, mang đậm dấu ấn Bình Định.
Những trải nghiệm này giúp du khách cảm nhận sâu hơn về đời sống và tinh thần của người dân địa phương, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh Quy Nhơn ra khắp nơi.
Xem thêm: Làng gốm Vân Sơn – Tinh hoa đồ thủ công tại Quy Nhơn
Bảo tồn và phát triển – Hành trình bền bỉ của Làng nón ngựa Phú Gia
Trong thời đại công nghiệp hóa, nhiều làng nghề truyền thống đứng trước nguy cơ mai một. Tuy nhiên, Làng nón ngựa Phú Gia vẫn duy trì được sức sống nhờ sự nỗ lực của cộng đồng và sự quan tâm của chính quyền địa phương. Các chương trình hỗ trợ du lịch cộng đồng, đào tạo nghề và quảng bá sản phẩm đã giúp làng nghề tiếp tục tồn tại và phát triển.
Nhiều nghệ nhân trẻ đã sáng tạo mẫu mã mới, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, biến nón ngựa thành món quà lưu niệm độc đáo cho du khách trong và ngoài nước.
Kết nối di sản – Làng nón ngựa Phú Gia và du lịch Quy Nhơn
Đến với Quy Nhơn, ngoài biển đảo và ẩm thực, việc ghé thăm Làng nón ngựa Phú Gia sẽ đem lại cho bạn một góc nhìn khác về vùng đất này. Đó là nơi bạn được chạm vào lịch sử, nghe những câu chuyện từ làng quê, và mang về cho mình một chiếc nón vừa hữu ích, vừa đậm hồn quê.
Nếu bạn yêu thích khám phá các làng nghề truyền thống, đừng bỏ lỡ cơ hội kết hợp chuyến đi đến Làng nón ngựa Phú Gia với tham quan các điểm văn hóa – lịch sử khác tại Quy Nhơn. Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm nhiều gợi ý hấp dẫn tại Ghiền Quy Nhơn để hành trình thêm trọn vẹn.